Ocenianie kształtujące

Ocenianie kształtujące to koncepcja, która zakłada prowadzenie i ciągłe doskonalenie procesów uczenia się i nauczania w szkole, w wyniku których uczniowie i uczennice zyskują duże i wartościowe doświadczenie.

To także efektywna praktyka szkolna, która opiera się na dialogu i szacunku. W centrum jej uwagi znajduje się udzielanie informacji zwrotnej, która wspiera uczniów w procesie uczenia się, a nauczycielowi dostarcza wiedzy, jak ma tego wsparcia udzielać. Koncentruje się również na stwarzaniu sytuacji edukacyjnych, które sprzyjają głębokiemu uczeniu i budują odpowiedzialność oraz samoregulację uczniów i uczennic w procesie uczenia się.

Ocenianie kształtujące buduje otwartą i uczciwą relację między podmiotami procesu uczenia się zachodzącego w szkole. Dzięki tej relacji oraz wynikającego z niej poczucia bezpieczeństwa, w szkole może mieć miejsce dogłębne uczenie się.

Stosowanie oceniania kształtującego jest zgodne z przepisami prawa oświatowego i rekomendowane przez Ministerstwo Edukacji i Nauki

Zasadność stosowania elementów oceniania kształtującego (m.in. cele i kryteria sukcesu, informacja zwrotna) podkreślają w szczególności zapisy dot. oceniania bieżącego i klasyfikacyjnego:
Ocenianie bieżące z zajęć edukacyjnych ma na celu monitorowanie pracy ucznia oraz przekazywanie uczniowi informacji o jego osiągnięciach edukacyjnych pomagających w uczeniu się, poprzez wskazanie, co uczeń robi dobrze, co i jak wymaga poprawy oraz jak powinien dalej się uczyć.
§ 12. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych.
Począwszy od klasy IV szkoły podstawowej, oceny bieżące oraz śródroczne i roczne oceny klasyfikacyjne ze wszystkich albo wybranych obowiązkowych lub dodatkowych zajęć edukacyjnych [...] mogą być ocenami opisowymi, jeżeli statut szkoły tak przewiduje.
§ 44i ust. 4. Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.
Ośrodek Rozwoju Edukacji, publiczna placówka doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym prowadzona przez Ministra Edukacji i Nauki promuje ocenianie kształtujące jako ocenianie służące pozyskiwaniu informacji na temat przebiegu procesu uczenia się. Dzięki informacji otrzymywanej od ucznia nauczyciel może modyfikować nauczanie, uczeń zaś otrzymuje informację zwrotną pomagającą mu się uczyć. (https://www.ore.edu.pl/2022/11/ocenianie-ksztaltujace-od-koncepcji-do-praktycznej-realizacji-w-klasie-zroznicowanej/)

Jak rozumiemy ocenianie kształtujące w „Szkole uczącej się”?

W programie zmieniało się w ciągu 20 lat rozumienie roli i funkcji oceniania kształtującego. Wynikało to głównie z procesu rozwoju organizacji, doświadczeń szkół, z którymi współpracowaliśmy oraz analizy polskich i światowych badań w zakresie skuteczności wybranych interwencji w edukacji.

Na początku ocenianie kształtujące pojawiło się jako światowy kierunek w rozwoju szkół. Przystosowanie myślenia o ocenianiu kształtującym do polskich warunków spowodowało, że zaczęliśmy je traktować w kategoriach metod pracy nauczycieli, jako zasób elementów wprowadzanych do pracy nauczycielskiej, dotyczących przede wszystkim odmiennego niż dotychczasowy, sposobu oceniania postępów uczniów i uczennic.

Dalsza ewolucja, wynikająca z dojrzewania w myśleniu o procesach nauczania i uczenia się, przyczyniła się do przekształcenia oceniania kształtującego w rodzaj filozofii oceniania pomagającego się uczyć, opartego na budowaniu relacji pomiędzy aktorami procesów szkolnych.

Obecnie postrzegamy ocenianie kształtujące jako całościową koncepcję pracy szkoły, która wspiera kulturę pracy szkoły, jak również sposób kształtowania działań i pomysł na pracę wszystkich nauczycieli i nauczycielek.

Fundamenty oceniania kształtującego

bieżąca komunikacja między nauczycielkami i nauczycielami a uczennicami i uczniami na temat tego, czego i jak się uczą, czyli informacja zwrotna;
transparentny proces uczenia się, czyli jasne i znane cele i kryteria sukcesu;
systematyczny, partnerski dialog między uczestnikami procesu uczenia się, tworzący klimat bezpieczeństwa, w którym popełnianie błędów jest naturalne i użyteczne dzięki wykorzystywaniu ich do uczenia się;
refleksja nad własnym procesem uczenia się oraz kształcenie umiejętności samooceny i czerpanie z czynionych postępów satysfakcji;
wiara w siebie, czyli świadomość własnych możliwości, motywacja do podejmowania wyzwań oraz samodzielność w podejmowaniu decyzji;
współpraca, czyli uczenie się od siebie nawzajem.

Więcej informacji o ocenianiu kształtującym oraz propozycje materiałów i narzędzi znajdziesz w serwisie poświęconym OK.

Ocenianie kształtujące

Dowiedz się więcej o ocenianiu kształtującym, sprawdź nasze propozycje materiałów i narzędzi wspierających wdrażanie tej koncepcji do pracy z uczniami i uczennicami.